اثربخشی آموزش خانواده درمانی ساختاری به شیوه گروهی بر عملکرد خانواده و رضایت زناشویی زنان دارای همسر جانباز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه روانشناسی، دانشگاه آزاداسلامی واحد زاهدان، زاهدان، ایران

2 استادیار،گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان،زاهدان

3 دانشیار،گروه روانشناسی ،دانشگاه سیستان و بلوچستان،زاهدان

چکیده

مقدمه: خانواده، قدیمی‌ترین نهاد اجتماعی است که از زمان پیدایش بشر وجود داشته و اساس تشکیل جامعه است. لذا پژوهش حاضر به اثربخشی آموزش خانواده درمانی ساختاری به شیوه گروهی بر عملکرد خانواده و رضایت زناشویی زنان دارای همسر جانباز می‌پردازد.
روش: این پژوهش از نوع نیمه‌آزمایشی و با استفاده از طرح پیش‌آزمون ـ پس­آزمون با گروه گواه در سال 1397 انجام گرفت. ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻣﺎری اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ زﻧﺎن ﻫﻤﺴﺮ ﺟﺎﻧﺒﺎزان 25 ﺗﺎ 40 درﺻﺪ شهر زاهدان ﺑﻮدﻧﺪ که  پس از بررسی ویژگی‌های دموگرافیک بیماران و انجام مصاحبه بالینی، تعداد 50 نفر از مراجعان دارای شرایط لازم برای پژوهش موردنظر مشخص شدند که ﭘﺲ از ﭘﺎﺳﺦ‌دادن ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ عملکرد خانواده اپستاین، بالدوین و بیشاب (1983) و رضایت زناشویی السون و فورز (1989) و مصاحبه بالینی ساختاریافته برای اختلالات محور I و II و DSM- IV، درنهایت از ﻣﯿﺎن آنها 48 ﻧﻔﺮ ﮐﻪ در آزﻣﻮن عملکرد خانواده و رضایت زناشویی کم‌ترین نمره  را ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ، انتخاب ‌شده و به‌صورت ﺗﺼﺎدﻓﯽ در دو ﮔﺮوه آزﻣﺎﯾﺶ و گواه (ﻫﺮ ﮔﺮوه 24 ﻧﻔﺮ) ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ. ﺟﻠﺴﺎت آﻣﻮزش ﻃﯽ نه ﺟﻠﺴﻪ ﻫﻔﺘﮕﯽ (ﻫﺮ ﺟﻠﺴﻪ 90 دﻗﯿﻘﻪ) ﺑﺮای ﮔﺮوه آزﻣﺎﯾﺶ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. ﮔﺮوه گواه ﺗﺤﺖ ﻫﯿﭻ آﻣﻮزﺷﯽ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻨﺪ و در ﺟﻠﺴﻪ آﺧﺮ ﻫﻢ پس‌آزمون ﺑﺮای ﻫﺮ دو ﮔﺮوه اﺟﺮا شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها آزمون شاپیرو ویلک، آزمون لوین، آزمون باکس، لامبدای ویلکز و تحلیل کواریانس با استفاده از نرم‌افزار SPSS-20 استفاده شد.
نتایج: یافته­ها نشان داد که آموزش خانواده‌درمانی ساختاری به شیوه گروهی موجب بهبود و ارتقای عملکرد خانواده و رضایت زناشویی  زنان دارای ﻫﻤﺴﺮ ﺟﺎﻧﺒﺎز شده است و نیز تفاوت نمره حاصله در گروه آزمایش و کنترل معنی‌دار بود (05/0< p).
بحث: در خانواده‌درمانی ساختاری به شیوه گروهی به زنان کمک شد تا هم‌زمان با آشکار ساختن تعارضات موجود، امکان حل‌وفصل تضادها و تعارض‌های موجود فراهم شود و عملاً روش درست حل آنها را آموخته و آن را در زندگی واقعی به‌کار ببرند که این امر باعث ارتقا و بهبود عملکرد خانواده و رضایت زناشویی در آنها شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Impact of Group Structural Family Therapy Training on Family Functioning and Marital Satisfaction of Women with Disabled Veteran Husbands

نویسندگان [English]

  • Hamid Mirshekari 1
  • Gholamreza Sanagoy Mohrar 2
  • Mahmod Shirazi 3
1 Corresponding Author: PhD Candidate and Instructor of Psychology and Educational Sciences in Zahedan
2 Department of Psychology, Zahedan Branch, Islamic Azad University, Zahedan, Iran
3 Associate Professor,Faculty of Educational and psychology, Department of Psychology, University Of sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran
چکیده [English]

Introduction: The family is the oldest social institution that has existed since the beginning of human existence and is the basis of society. Therefore, the present study deals with the impact of group structural family therapy training on family functioning and marital satisfaction of women with disabled veteran husbands.
Method: This is a quasi-experimental study conducted in 2018 using a pretest-posttest design with a control group. The research population included women living in Zahedan whose husbands were veterans with 25 to 40 percent disability. Following a demographic analysis and clinical interview of the patients, a group of 50 subjects having the research requirements was selected.  After they answered the family functioning and marital satisfaction questionnaires and participated in the structural clinical interview for axes I, II, and DSM-IV disorders, 48 individuals who had received the lowest scores in family functioning and marital satisfaction questionnaires were selected and randomly assigned into an experimental group (n ₌ 24) and a control group (n ₌ 24). The experimental group received nine weekly 90-minute sessions of training while the control group received no training, and both groups took the posttest when the experimental group’s training terminated.  Shapiro-Wilk test, Levin test, Box test, Wilkes’ Lambda test and analysis of covariance were employed to analyze the data using SPSS-20 software.
Results: The findings revealed that group structural family therapy training improved family functioning and marital satisfaction of women with disabled veteran husbands, and also the score difference between the experimental and control groups was significant (p < 0.05).
Discussion: In group structural family therapy, women were helped to simultaneously reveal their existing conflicts and make it possible for them to be resolved. They were practically helped to learn the correct way of solving these conflicts and to apply it in real life, which resulted in the improvement of their family functioning and marital satisfaction.

کلیدواژه‌ها [English]

  • structural family therapy
  • marital satisfaction
  • family functioning
  • janbaz (disabled veteran)

مراجع

بهاری، فرشاد (1379)، ارزیابی و مقایسه عملکرد خانوادگی زوج‌های غیرطلاق و زوج‌های درحال‌طلاق مرجوعی به سازمان پزشکی قانونی کشور، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت‌معلم تهران.
پاک‌نژاد ، فرشته؛ سلیمی، معصومه؛ موحد‌زاده، بهرام؛  گله‌دار، نسیم؛ دین‌پرست، امید و  عزیزمحمدی، زهرا (1396)، اثربخشی درمان گروهی فعال‌سازی رفتاری بر کاهش علائم افسردگی، اجتناب شناختی رفتاری خانواده‌های دانشجویان شاهد و ایثارگر، مجله روان‌شناسی نظامی28 (7): 75 ـ 84.
زاده‌محمدی، علی و ملک‌خسروی، غفار (1385)، بررسی مقدماتی ویژگی‌های روان‌سنجی و اعتباریابی مقیاس سنجش کارکرد خانواده، فصلنامه خانواده‌پژوهی، 2 (5):70 ـ 89.
سلیمانیان، علی‌اکبر (1373)، بررسی رابطه باورهای غیرمنطقی با رضایت‌مندی زناشویی دانشجویان متأهل، پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی، دانشگاه تربیت معلم.
سودانی، منصور؛ شهریاری، یونس و شفیع‌آبادی، عبدالله (1389)، اثربخشی آموزش خانواده‌درمانی ساختاری به شیوه گروهی بر کاهش تعارضات زناشویی زنان ارجاعی به شعب شورای حل اختلاف شهرستان باغ‌ملک، مجله یافته‌های نو در روان‌شناسی،7 (4):14-25.
ﺷﻮاﻧﯽ، اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ؛ زﻫﺮاﮐﺎر، ﮐﯿﺎﻧﻮش و رﺳﻮﻟﯽ، ﻣﺤﺴﻦ (1395)، اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ درﻣﺎن ﻣﺒﺘﻨﯽ‌ﺑﺮ ﭘﺬﯾﺮش و ﺗﻌﻬﺪ ﺑﺮ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﺆﻟﻔﻪ‌ﻫﺎی ﻓﺮﺳﻮدﮔﯽ زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ زﻧﺎن دارای ﻫﻤﺴﺮ ﺟﺎﻧﺒﺎز، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﻃﺐ ﺟﺎﻧﺒﺎز، 8 (1): 34 ـ 50.
عباسیان، حمیدرضا (1388)، اثربخشی آموزش مداخلات خانواده‌درمانی سیستمی میلان به شیوه گروهی بر تعارضات زناشویی زنان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.
فریدی، فرشاد (1385)، بررسی اثربخشی آموزش خانواده‌درمانی ساختی به شیوه گروهی بر کاهش تعارضات زناشویی زنان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
مشایخ، مریم؛ برجعلی، احمد؛ دلاور، علی و شفیع‌آبادی، عبدالله (1390)، مدل‌یابی تاب‌آوری خانواده جانباز براساس متغیرهای شناختی، هیجانی، مجله روان‌شناسی نظامی،32 (1):1 ـ 24.
مینوچین، سالوادور (1373)، خانواده و خانواده‌درمانی، ترجمه باقر ثنایی ذاکر، تهران: انتشارات امیرکبیر.
نجاریان، فرزانه (1374)، هنجاریابی مقیاس عملکرد خانواده در ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مشاوره خانواده، دانشگاه آزاد رودهن.
 Akbari, F., Dehghani, M., Khatibi, A., & Vervoort, T. (2016). Incorporating family function into chronic pain disability: the role of catastrophizing. Pain Research and Management, 2016.
Alan Carr, F. (2001), Family therapy, concept, process, and practice. University Dublin, John Wiley & Sons: New York.
Årestedt, L., Benzein, E., & Persson, C. (2015). Families living with chronic illness: beliefs about illness, family, and health care. Journal of Family Nursing, 21(2), 206-231.
Basiri, N., Khayyer, Z., Hadianfard, H., & Ghaderi, A. (2017). Comparison of the effectiveness of cognitive behavioral therapy and neurofeedback: reducing insomnia symptoms. Global J Health Sci, 9(7).
Chu, B. C., Talbott Crocco, S., Arnold, C. C., Brown, R., Southam-Gerow, M. A., & Weisz, J. R. (2015). Sustained implementation of cognitive-behavioral therapy for youth anxiety and depression: Long-term effects of structured training and consultation on therapist practice in the field. Professional Psychology: Research and Practice, 46(1), 70.
Colapinto, J. (2015). Structural family therapy. In Handbook of family therapy (pp. 134-147). Routledge.
Epstein, N. B., Baldwin, L. M., & Bishop, D. S. (1983). The McMaster family assessment device. Journal of marital and family therapy, 9(2), 171-180.
Esmaili, S. S., Mohammadi, A. Z., & Hakami, M. (2016). Predicting marital satisfaction on the basis of early maladaptive schema in married women, Tehran, Iran. International Journal of Medical Research and Health Sciences, 5(6), 262-270.
Hajihasani, M., & Sim, T. (2018). Marital satisfaction among girls with early marriage in Iran: emotional intelligence and religious orientation. International Journal of Adolescence and Youth, 1-10.
Lewandowski, A. S., Palermo, T. M., Stinson, J., Handley, S., & Chambers, C. T. (2010). Systematic review of family functioning in families of children and adolescents with chronic pain. The Journal of Pain, 11(11), 1027-1038
Liu, H., Ngo, H. Y., & Cheung, F. M. (2016). Work–family enrichment and marital satisfaction among Chinese couples: A crossover-spillover perspective. International Journal of Stress Management, 23(2), 209.
McGeorge, C. R., Carlson, T. S., & Toomey, R. B. (2014). The intersection of spirituality, religion, sexual orientation, and gender identity in family therapy training: An exploration of students’ beliefs and practices. Contemporary Family Therapy, 36(4), 497-506.
McLendon, D., McLendon, T., & Petr, C. G. (2009), Familydirected structural therapy. Journal of Marital and Family Therapy, 31(4), 327-339.
Olson, D. H., & Fowers, B. J. (1989), Predicting marital success  with prepare: A predictive validity study. Journal of marital and  family therapy, 12(2), 403- 413.
Parcover, J. A., Mettrick, J., Parcover, C. A. D., & Griffin-Smith, P. (2011), University and college counselors as athletic team consultancy: using a structural family therapy model. Journal of College Counseling, 12(2), 149-161.
Ramezani, S., Keramat, A., Motaghi, Z., & Khosravi, A. (2015). The relationship of sexual satisfaction and marital satisfaction with domestic violence against pregnant women. International Journal of Pediatrics, 3(5.2), 951-958.
Sautter, F. J., Glynn, S. M., Cretu, J. B., Senturk, D., & Vaught, A. S. (2015). Efficacy of structured approach therapy in reducing PTSD in returning veterans: A randomized clinical trial. Psychological services, 12(3), 199.
Straus, M. A., & Smith, C. (2017). Family patterns and primary prevention of family violence. In Physical violence in American families (pp. 507-526). Routledge.
Vereshchagina, A., Samygin, S., & Stanislavsky, P. (2015). Family in the context of ensuring demographic security of Russian society: methodological research directions. European Journal of Science and Theology, 11(4), 53-63.
Zaheri, F., Dolatian, M., Shariati, M., Simbar, M., Ebadi, A., & Azghadi, S. B. H. (2016). Effective factors in marital satisfaction in perspective of Iranian women and men: A systematic review. Electronic physician, 8(12), 3369.
روانشناسی نظامی
دوره 11، شماره 43
فصلنامه پاییز
آبان 1399
صفحه 61-73

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 27 اسفند 1397
  • تاریخ بازنگری: 11 اردیبهشت 1399
  • تاریخ پذیرش: 24 اردیبهشت 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار