بررسی تأثیر دوره‌های آموزشی مدیریت استرس بر توسعۀ مهارت مدیریت استرس کارکنان یک مرکز صنایع نظامی

نویسندگان

1 دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن

2 دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

مقدمه: این پژوهش برای بررسی تأثیر دوره‌های آموزش مهارت‌های مدیریت بر توسعۀ مهارت مدیریت استرس کارکنان یک مرکز صنایع نظامی صورت گرفته است. روش: این پژوهش به لحاظ روش، تجربی و با طرح پیش‌آزمون ـ پس‌آزمون با گروه کنترل انجام گرفته است. بدین منظور، جامعۀ آماری شامل کلیه مدیران و کارشناسان این مرکز تعیین شد و تعداد 132 نفر از کارشناسان و مدیران به روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب شده و به‌صورت تصادفی ساده در قالب یک گروه آزمون و یک گروه کنترل هرکدام به تعداد 66 نفر گمارش شده و با استفاده از روش پیش‌آزمون ـ پس‌آزمون و با پرسشنامۀ استاندارد وتن و کمرون (1381) مورد بررسی قرار گرفتند. گروه آزمایش در 6 جلسه آموزش 90 دقیقه‌ای مهارت‌های مدیریت استرس، شرکت داده شد و گروه کنترل هیچ آموزشی دریافت نکرد. داده‌های جمع‌آوری‌شده آزمون دو گروه پس از تحلیل توصیفی بااستفاده از روش تحلیل کوواریانس (ANCOVA) مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج: نتایج این پژوهش نشان داد که دوره‌های آموزشی مدیریت استرس بر تقویت مهارت مدیریت استرس کارکنان تأثیر معنا‌دار نداشته و از بین مؤلفه‌های مهارت، تنها موجب توسعۀ معنا‌دار مؤلفۀ حذف عوامل استرس‌زا شده و بر دو مؤلفۀ توسعۀ راهبرد‌های پیش‌فعالانه باهدف انعطاف‌پذیری و توسعۀ راهبرد‌های واکنشی باهدف غلبه بر استرس کوتاه‌مدت، تأثیر معنا‌داری نشان نداد. بحث: عواملی همچون: ویژگی‌های خاص بستر تحقیق، خصوصاً محیط شبه‌نظامی و ملاحظات امنیتی، عدم نیازسنجی اصولی و علمی آموزشی کارکنان و مدیران و عدم به‌کارگیری فناوری‌ها و الگوهای نوین آموزش ضمن‌خدمت، موجب شد تا آموزش‌های ارائه‌شده از اثربخشی کافی برخوردار نشوند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. پورکاظم، طاهره و همکاران (۱۳۸۶)، بررسی اثربخشی آموزش کنترل استرس بر نشانگان استرس، اولین کنفرانس روان‌تنی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان.
  2. پیرزادی، حجت؛ فتحی آشتیانی، علی و شکوهی یکتا، محسن (۱۳۹۴)، اثربخشی آموزش شناختی ـ رفتاری گروهی بر شاخص‌های فیزیولوژیک استرس و مهارت‌های ارتباطی کارکنان، فصلنامۀ آموزش پرستاری، دورۀ۴، شمارۀ۱: ۶۰-۷۱.
  3. دلاور، علی (۱۳۸۹)، مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی، تهران، انتشارات رشد، چاپ هشتم: ۳۳۴.
  4. حسینایی، علی و همکاران (۱۳۹۲)، تأثیر آموزش گروهی مبتنی بر درمان پذیرش و تعهد بر استرس شغلی و فرسودگی شغلی، مجلۀ روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، سال ۱۹، شمارۀ۲:۱۰۹-۱۲۰.
  5. حسینی، زهرا و همکاران (۱۳۹۰)، تأثیر برنامۀ آموزشی مدیریت استرس بر اساس الگوی پرسید بر استرس شغلی پرستاران، مجلۀ پزشکی هرمزگان دورۀ 15، شمارۀ 3: 208 ـ 200.
  6. حسینی، زهرا و همکاران (۱۳۹۴)، تأثیر برنامۀ آموزش سلامت بر استرس شغلی پرستاران زن، مجلۀ تحقیقات نظام سلامت، ۱۱(۱):۴۳-۵۲.
  7. خدیوی، میثم و همکاران (۱۳۹۲)، اثربخشی درمان مدیریت استرس به‌روش شناختی-رفتاری بر الگوی رفتاری تیپ A در کارکنان یک شرکت صنعتی، مجلۀ تحقیقات علوم رفتاری، ۱۱(۵): ۳۹۱-۴۰۱.
  8. خلیفه‌سلطانی، فخری‌السادات و کامکار، منوچهر (۱۳۸۸)، تأثیر آموزش کنترل استرس بر سلامت روانی دندان‌پزشکان شهر اصفهان در سال 87، مجلۀ دانشکده دندان‌پزشکی اصفهان ، دورۀ ۵، شمارۀ۳:155 ـ 168
  9. زهراکار، کیانوش؛ شفیع‌آبادی، عبدالله و دلاور، علی (۱۳۸۵)، بررسی اثربخشی آموزش تلقیح استرس در کاهش اختلالات روان‌شناختی (افسردگی، اضطراب، فرسودگی شغلی، نارضایتی شغلی) ناشی از استرس شغلی کارکنان ایران‌خودرو، فصلنام، پژوهش‌های مشاوره، شمارۀ ۱۷: ۵۵ ـ .۸۹
  10. شکرکن، حسین (1374)، منابع مقاومت در برابر فشار روانی، مجموعه مقالات اولین سمینار استرس و بیماری‌های روانی، دانشگاه علامه طباطبائی .
  11. شیربیم، زهرا؛ سودانی، منصور و شفیع‌آبادی، عبدالله (۱۳۸۷)، اثربخشی آموزش مهارت‌های مدیریت استرس بر افزایش سلامت روان دانشجویان، فصلنامۀ اندیشه و رفتار در روان‌شناسی بالینی، شمارۀ۸: ۷-۱۹.
  12. کیانی، فریبا؛ سماواتیان، حسین و مهدیزاده، عفت‌السادات (۱۳۹۱)، بررسی کارکردهای آموزش‌های ایمنی بر آمادگی کارکنان در مقابله با شرایط استرس‌زا، فصلنامۀ علمی امداد و نجات، سال چهارم، شمارۀ۱.
  13. نظامی، محسن (۱۳۸۶)، مقایسه اثربخشی آموزش مهارت کنترل استرس بین دانشجویان ایرانی و خارجی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی قزوین، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشته روان‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
  14. وتن، دیوید. ال و کمرون، کیم. اس (۱۳۸۱)، توسعه مهارت‌های مدیریت: مدیریت زمان و استرس، ترجمۀ سعید جعفری‌مقدم، کرج: مؤسسۀ تحقیقات و آموزش مدیریت،چاپ اول.
  15. Anantharaman R, Rajeswari K. Development of an instrument to measure stress amongst software professionals: factor analytical study. SIGMIS Conferenc . 2003. ACM, Philadelphia, pp. 34-43.
  16. Baker DB, Karasek RA. Stress. In: Levy BS, Wegman DH, editors. Occupational health, recognizing and preventing work –related disease and injury. 4th edition. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins, 2000. P:419-36
  17. Baldwin T, Ford J. Transfer of training: a review and directions for future research. Personnel Psychology. 1988. Vol. 41, pp. 63-105
  18. Birmes PJ, Brunet A, Coppin-Calmes D. Brief reports: Symptoms of peritraumatic and acute traumatic stress among victims of an industrial disaster. Psychiatr Serv 2005;56:93-5.
  19. Blume B, Ford J, Baldwin, T, Huang, J. Transfer of training: a meta-analysis review. Journal of Management. 2010. Vol. 36 No. 4, pp. 1065-105.
  20. Cascio W.F. Costing Human Resources: The Financial Impact of Behavior in Organizations. 2000. 4th ed., South-Western, Cincinnati, OH.
  21. Dirani. Khalil M. Professional training as a strategy for staff development: A study in training transfer in the Lebanese context.European Journal of Training and Development. 2012 . Vol. 36 Iss: 2 pp. 158 - 178
  22. Ferner, J.D . Successful Time Management . Wiley . 1995. New York, NY.
  23. Gallstedt, M. Working conditions in projects: perceptions of stress and motivation among project team members and project managers . International Journal of Project Management . 2003. Vol. 21 No. 6, p. 449.
  24. Golembiewski R,T, Muzenrider , R. Social support and burnout. Organizational Development Journal. 1987. Vol. 5, Part 4, pp. 92-8.
  25. Haynes N, Love P. Psychological adjustment and coping among construction project managers. Construction Management and Economics . 2004. Vol. 22, pp. 129-40.
  26. Holton E.F. III . Holton’s evaluation model: new evidence and construct elaborations. Advances in Developing Human Resources. 2005. Vol. 7 No. 1, pp. 37-54.
  27. Ivanchevich J.M. Matteson M.T. Organizational Behavior and Management. Irwin, Homewood. 1993. IL.
  28. Johnson David. Stress and stress management among owner-managers of small andmedium-sized enterprises. Employee Counselling Today. 1995. Vol. 7 Iss: 5 pp. 14 - 19
  29. Keep E. Corporate training: the vital component. Human Resource Management. 1989. Vol. 6 No. 2, pp. 5-21.
  30. Kezele AP, Hampamer A. Retail managers: their work stressors and coping strategies. Journal of Retailing and Consumer Services. 2002. Vol. 9 No. 3, pp. 173-83.
  31. Kiecolt-Glaser, et.al. Psychosocial Enhancement of Immunocompetence in a Geriatric Population. Health Psychology. 1985. 4(1):25–41.
  32. Klein S, Alexander DA. Epidemiology and presentation of post-traumatic disorders. Psychiatry 2009; 8(8):282-7.
  33. Lazarus R.S.From psychological stress the emotions : a history of changing outlooks.Annual review of psychololgy. 1993. 44, 1-21.
  34. Lim V, Teo T. Occupational stress IT personnel in Singapore: factorial dimensions and differential effects. International Journal of Information Management. 1999. Vol. 19 No. 4, pp. 277-91.
  35. Noe R.A., Hollenbeck J.R, Gerhart B, Wright P.M. Human Resource Management: Gaining a Competitive Advantage. 6th ed., McGraw-Hill Irwin, Boston, MA. 2006.
  36. Oosthuizen R.M. Koortzen P. An empirical investigation of job and family stressors amongst firefighters in the
  37. south african context. Journal of Industrial Psychology, 2007; 33 (1), 49-58.
  38. Prais S.J. Productivity, Education and Training: An International Perspective. Cambridge University Press. Cambridge. 1995.
  39. Peterson C. The future of optimism. American Psychologist. 2000. Vol. 55 No. 1, pp. 44-55
  40. Plozza B, Pozzi U. Who are the hardy?. Training and Development Journal . 1994. Vol. 40, pp. 11-118.
  41. Ratoos Spenser .General Psychology, Edited by H.Ganji .Translated by H.Ebrahimi Moghadam et.al.Tehran, Savalan. 2007. Pub, 1st Edition
  42. Richmond A, Skitmore M. Stress and coping: a study of project managers in a large ICT organization . Project Management Journal. 2006. Vol. 37 No. 5, pp. 5-16.
  43. Russ-Eft D. A typology of training design and work environment factors affecting workplace learning and transfer. Human Resource Development Quarterly . 2002. Vol. 1 No. 1, pp. 45-64.
  44. Singh R. Practitioner development: from trained technicians to reflective practitioners. International Journal of Project Management . 2006. Vol. 24, pp. 722-33.
  45. Selye H. The Stress of Life, McGraw-Hill, New York NY. 1976.
  46. Selye H. Stress in Health and Disease .Butterworths London. 1986.
  47. Sethi V, King R, Quick J. What causes stress in IS professionals. Communications of the ACM . 2004. Vol. 47 No. 3, pp. 99-102.
  48. Smith D.C, M Bruyns S. Evans. A project manager's optimism and stress management and IT project success. International Journal of Managing Projects in Business . 2011. Vol. 4 Iss: 1 pp. 10 - 27
  49. Swanson R.A. Human resource development: performance is the key.Human Resource Development Quarterly. 1995. Vol. 62 No. 2, pp. 207-13.
  50. Tangri RP. What stress costs. A special report presented by Chrysalis Performance Strategies Inc. 2003.[online]. Available from: http://www.StressCosts.com.
  51. Thong J. Yap C.-S. Information systems and occupational stress: a theoretical framework. Omega. 2000. Vol. 28 No. 6, pp. 681-92.
  52. Treven Sonja, Vojko Potocan . Training programmes for stress management in small businesses. Education + Training . 2005.Vol. 47 Iss: 8 pp. 640 - 652
  53. Wexley K.N. Latham G.P. Developing and Training Human Resources in Organizations. Prentice Hall, Englewood Cliffs, NJ . 2002

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 04 اردیبهشت 1396
  • تاریخ بازنگری: 30 فروردین 1403
  • تاریخ پذیرش: 28 شهریور 1397

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار