مقایسه اثربخشی معنویت‌درمانی و معنادرمانی گروهی بر نشانگان اضطراب و افسردگی همسران جانبازان مبتلا به PTSD ناشی از جنگ

علیرضایی مقدم بجستانی, سمیه; لطفی کاشانی, فرح; باقری, فریبرز

مقایسه اثربخشی معنویت‌درمانی و معنادرمانی گروهی بر نشانگان اضطراب و افسردگی همسران جانبازان مبتلا به PTSD ناشی از جنگ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری روان‌شناسی عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران

² گروه روان‌شناسی بالینی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران

³ دانشیار گروه روان‌شناسی بالینی و عمومی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیات تهران، ایران

چکیده

مقدمه: یکی از مهم‌ترین مشکلات ناشی از جنگ برای افراد درگیر با آن ابتلا به اختلال استرس پس‌از‌ضربه یا PTSD است که با پیامدهای غیرقابل‌پیشبینی، مخرب و بلندمدتی برای فرد آسیب‌دیده، خانوادۀ وی و اجتماعی که در آن زندگی میکند، همراه است. هدف از پژوهش حاضر، مقایسه اثربخشی معنویت‌درمانی و معنادرمانی گروهی بر کاهش نشانگان اضطزاب و افسردگی همسران جانبازان مبتلا به PTSD ناشی از جنگ است.
روش: روش این پژوهش از نوع نیمه‌آزمایشی پیشآزمون ـ پسآزمون با گروه کنترل در انتظار درمان است. جامعه آماری این پژوهش، شامل همسران جانبازان مبتلا به PTSD ناشی از جنگ تحمیلی مراجعه‌کننده به بیمارستان روان‌پزشکی صدر تهران در سال 1395 می‌باشد. نمونه موردنظر به‌شیوه نمونه‌گیری دردسترس و درنظرگرفتن ملاک‌های ورود و خروج از بین همسران جانبازان مبتلا به PTSD انتخاب شد که درمجموع 36 نفر از همسران جانبازان مبتلا به PTSD به‌عنوان نمونه انتخاب شدند و به‌طور تصادفی در سه گروه، به‌عنوان گروه آزمایشی معنویت‌درمانی (12 نفر)، معنادرمانی (12 نفر) و گروه کنترل در انتظار درمان (12 نفر) قرار گرفتند. سپس پرسشنامه نشانگان اختلالات روانی، فرم کوتاه‌شده نسخه تجدید‌نظرشدۀ فهرست نود‌ نشانه‌ای SCL-90-R (SCL 25)، توسط سه گروه تکمیل شد. گروه آزمایشی معنویت‌درمانی طی 11جلسه 90 دقیقه‌ای و گروه آزمایشی معنادرمانی طی 10 جلسه 90 دقیقه‌ای تحت مداخله و آموزش قرار گرفتند و گروه کنترل هیچ‌گونه مداخله و آموزشی دریافت ننمود. با استفاده از مقیاس SCL 25 میزان افسردگی و اضطراب مشارکت‌کنندگان در دو مرحله پیش‌آزمون و پس‌آزمون اندازه‌گیری شد.
نتایج:. نتایج تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون آماری تحلیل کوواریانس چندمتغیری نشان داد که معنویت‌درمانی و معنادرمانی بر کاهش نشانگان اضطراب و افسردگی همسران جانبازان مبتلا به PTSD مؤثر است. همچنین نتایج پژوهش نشان داد بین اثربخشی معنویت‌درمانی و معنادرمانی در کاهش نشانگان اضطراب و افسردگی همسران جانبازان مبتلا به PTSD، تفاوت معنی‌داری وجود ندارد. (p < 0/001)
بحث: مداخله مبتنی‌بر معنویت و معنا بر کاهش نشانگان اضطراب و افسردگی همسران جانبازان PTSD اثرگذار است.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.25885162.1396.8.32.1.6

عنوان مقاله [English]

A Comparison of the Impact of Group Spiritual Therapy and Logotherapy on the Anxiety and Depression Symptoms of the Wives of Disabled Veterans Suffering from War-Related PTSD

نویسندگان [English]

sommaye Ali-Rezaee Moqaddam Bajestani ¹
Farah Lotfi Kashani ²
Fariborz Baqeri ³

¹ Ph.D. student of public psychology, Islamic Azad University, Science and Research Branch of Tehran, Iran

² Department of Clinical Psychology, Rooden Department, Islamic Azad University, Rooden, Iran

³ Associate Professor, Department of Clinical and General Psychology, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran

چکیده [English]

Introduction: Post-traumatic stress disorder (PTSD) is perceived to be one of the main war-related complications for those involved in a war, which is associated with unpredictable, destructive, and long-term consequences for the injured person, his family, and the society where he lives. This study is aimed at comparing the effectiveness of group spiritual therapy and logotherapy on reducing the symptoms of anxiety and depression among the wives of disabled veterans with war-related PTSD.
Method: The present study is a quasi-experimental research work with pretest-posttest and a control group waiting for therapy. The study population consisted of the wives of disabled veterans with war-related PTSD referring to Sadr Psychiatry Hospital in Tehran in 2016. A sample of 36 subjects was selected from among the wives of disabled veterans with war-related PTSD using the convenience sampling method and considering the inclusion and exclusion criteria. They were randomly assigned into 3 groups: spiritual therapy group, logotherapy group, and waiting-for-therapy control group each including 12 subjects. Then the shortened, revised, and ninety-symptom version of the SCL Questionnaire was completed by the three groups. The spiritual therapy experimental group received eleven 90-minute sessions of training, and the logotherapy group received ten 90-minute sessions of training. The control group received no intervention or training. After completing the course of treatment, both groups were retested. Using the SCL Questionnaire the extent of anxiety and depression among the subjects was measured at pre- and post-tests stages.
Results: The results of data analysis carried out using the multivariate covariance analysis revealed that spiritual therapy and logotherapy reduce anxiety and depression among the wives of disabled veterans with war-related PTSD. Also, the results showed that there is no significant difference between the impact of spiritual therapy and logotherapy on alleviating the symptoms of anxiety and depression among the wives of disabled veterans with PTSD (p<0/001).
Discussion: Spiritual therapy and logotherapy intervention is effective in reducing the symptoms of anxiety and depression among the wives of disabled veterans with post-war PTSD.

کلیدواژه‌ها [English]

wives of disabled veterans with war-related PTSD
spiritual therapy
logotherapy
anxiety
depression

مراجع

اصغری، ندا؛ علی‌اکبری، مهناز و دادخواه، اصغر (1391)، معنادرمانی گروهی به‌عنوان روش توان‌بخشی کاهش افسردگی زنان سالمند، مجله مطالعات ناتوانی، دوره 2، شماره 1: 31 ـ 38.

اعتمادی، عذرا (1384)، ایمان و معنویت در مشاوره و روان‌درمانی، فصلنامه تازه‌های روان‌درمانی، 10(35 و 36): 146- 131.

امیرارجمندی، زهره‌سادات؛ هاشمیان، کیانوش و نیکنام، مژگان (1394)، اثربخشی آموزش معنویت به شیوه گروهی در کاهش افسردگی و افزایش رضایت زناشویی زنان متأهل منطقه 5 تهران، فصلنامه روان‌شناسی تربیتی، سال یازدهم، شماره 35: 137 ـ 158.

انجمن روان‌پزشکی امریکا (1393)، راهنمای تشخیصی و آماری اختلالهای روانی DSM-5، ترجمه آوادیس یانس، هامایاک و داوود عرب‌قهستانی؛ ظ، تهران: رشد.

بوالهری، جعفر (1389)، نهادینهسازی معنویت در مفهوم سلامت معنوی، فصلنامه اخلاق پزشکی، سال چهارم. شماره 14: 105 ـ 112.

بوالهری، جعفر؛ نظیری، قاسم و زمانیان، سکینه (1391).، اثربخشی رویکرد گروه درمانی معنوی بر کاهش میزان افسردگی، اضطراب و استرس در زنان مبتلا به سرطان سینه، فصلنامه علمی ـ پژوهشی جامعه‌شناسی زنان، سال سوم، شماره 1: 85 ـ 116.

بهرامی دشتکی، هاجر (1389)، معنا و معنویت از دیدگاه روان‌شناسان، فصلنامه راه تربیت، بهار 1389، شماره 10: 143 تا 160.

حسینیان، الهه؛ سودانی، منصور و مهرابی‌زاده، مهناز (1388)، اثربخشی معنادرمانی گروهی بر امید به زندگی بیماران سرطانی، مجله علوم رفتاری. 3 (4): 287 ـ 292.

خدایاری، بیژن؛ عسکری، سعید و صادقی، سعید (1394)، اثربخشی معنادرمانی گروهی کوتاه‌مدت بر اختلال استرس پس از ضربه در ایثارگران، فصلنامه روان‌شناسی نظامی. دوره 6. شماره 21: 15 ـ 28.

سودانی، منصور؛ شجاعیان، منصور و نیسی، عبدالکاظم (1391)، اثربخشی معنادرمانی گروهی بر احساس تنهایی مردان بازنشسته، مجله پژوهش‌های علوم شناختی و رفتاری، سال دوم، شماره اول، (2): 43 ـ 54.

سوری، حسین (1394)، تأثیر آموزش معنادرمانی گروهی بر ناامیدی و پرخاشگری دانش‌آموزان پسر دبیرستان، دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، سال شانزدهم، 1 (59): 118 ـ 125.

سهرابی، فرامرز (1387)، مبانی هوش معنوی، فصلنامه سلامت روان، سال اول. شماره 1: 14 ـ 18.

فرانکل، ویکتور (1394)، انسان در جستجوی معنا، ترجمه اکبر معارفی، چاپ 12، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

کاظمی، آمنه سادات؛ بنی‌جمالی، شکوه‌السادات؛ احدی، حسن و فرخی، نورعلی (1391)، بررسی اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی ـ رفتاری در کاهش علائم اختلال استرس پس از ضربه و مشکلات روانشناختی همسران (STSD) ثانویه مزمن ناشی از جنگ تحمیلی جانبازان مبتلا به PTSD، مجله علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی، دوره 22، شماره 2: 122 تا 129.

کرمانی مامازندی، زهرا و دانش، عصمت (1390)، تأثیر نگرش مذهبی و هیجان‌خواهی بر سازگاری زناشویی دبیران متأهل شهرستان پاکدشت، مطالعات روان‌شناختی، دوره 7، شماره 2: 129 ـ 154.

لطفی کاشانی، فرح؛ وزیری، شهرام؛ اکبری، محمداسماعیل و شامکوئیان، لیلا (1393)، ارتباط حمایت اجتماعی ادراک‌شده و باورهای مذهبی با تغییرات مثبت پس‌ضربه‌ای در بیماران مبتلا به سرطان، روان‌شناسی تحول: روان‌شناسان ایرانی، سال دهم، شماره 39: 285 ـ 295.

لطفی کاشانی، فرح؛ مفید، بهرام و سرافرازمهر، سعیده (1392)، اثربخشی معنویت درمانی بر کاهش اضطراب، افسردگی و پریشانی زنان مبتلا به سرطان پستان، مجله اندیشه رفتار، دورۀ هفتم، شمارۀ 27.

نجاریان، بهمن و داودی، ایران (1380)، ساخت و اعتباریابی SCL-25 (فرم کوتاه‌شده SCL-90-R)، مجله روان‌شناسی، سال پنجم، شماره 2.

نصیری، حبیب‌اله و جوکار، بهرام (1387)، معناداری زندگی، امید، رضایت از زندگی و سلامت روان در زنان شاغل فرهنگی، مجله پژوهش زنان، دورۀ 6، شماره 2: 176 ـ 157.

وزیری، شهرام؛ لطفی کاشانی، فرح و اکبری، محمداسماعیل (1396)، راهنمای معنویت‌درمانی، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.

یوسفی، ناصر (1391)، تأثیر شناخت‌درمانی مذهب‌محور و معنادرمانگری برکاهش نشانگان افسردگی، اضطراب و پرخاشگری دانشجویان، فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، سال 3، شماره 10: 137 ـ 158.

Argyle, M. (2002). June and religious metabolism in psychology and religion. London: Routledge.

Davidson, J.R.T., and et al. (2004). The epidemiology of post traumatic stress disorder. Washington. DC: American psychiatric press.

Delavari, H., Nasirian, M & Baezegar bafrooei, K. (2014). Logo therapy effect on anxiety and depression in mothers of children with cancer. Iranian Journal Of Pediatric Hematology Oncology. 4 (2). 42 – 48.

Fountoulakis, K,N., Siamouli, M., Magiria & S. Kaprinis,G. (2008). Late-Life depression, religiosity cerebralvascular disease. Cognitive impairment and attitudestowards death in the elderly: Interpreting the data.Medical hypotheses, 70, 493-496.

Harris, J. I., & et al. (2011). The effectiveness of a trauma focused spiritually integrated intervention for veterans exposed to trauma. Journal of Clinical Psychology. 67 (4). 425 – 438.

Lambert, N. M. & Dollahite, D.C. (2008). The Threefold Cord: Marital commitment in Religious Couples. Journal of Family Issues. 29, 592-614.

Moritz, S. & et al. (2011). A Spirituality Teaching Program for Depression: A Randomized Controlled Trial. The International Journal of Psychiatry in Medicine. 42 (3). 317 – 331.

Peteet, J,R., et al. (2012). Why Is Spiritual Care Infrequent at the End of Life? Spiritual Care Perceptions Among Patients, Nurses, and Physicians and the Role of Training. Journal Of Clinical Psychology. 31 (4), 461 – 467.

Richards PS., & Bergin AE.(2007). Case book for a spiritual strategy in counseling and psychotherapy. Washington DC: American psychological Association.

Robatmili, S & et al. (2015). The Effect of Group Logotherapy on Meaning in Life and Depression Levels of Iranian Students. International Journal for the Advancement of Counselling. 37 (1). 54 – 32.

Seligman,M.(2002).Authentic happiness. New York: free press thorne,B.(1998). Person-centered counseling and chiristian spirituality: the secular and the holy londen.

Schieman, S., Pudrovska, T., & Milkie, M. A. (2005). The sense of divine control and the self- concept. Research on Aging, 27, 165- 196.

Surcamp, J. R. (2015). Applied Logotherapy for the Treatment of Post-Traumatic Stress Disorder in United States Men and Women Army Veterans. submitted to Oregon State University University Honors College. ir.library.oregonstate.edu.

Taft CT, Niles BL. (2004). Assessment and treatment of anger in combat related PTSD. In: Taft, CT, Niles BL, Eds. Iraq war clinician’s guide. Boston: Department of Veterans Affairs, National center for PTSD.

Nutt, D., Davidson, J.R.T., and Zoher, J. (