مقایسه اثربخشی دو رویکرد پذیرش و تعهد و شناخت‌درمانی مبتنی‌بر ذهن‌آگاهی برکیفیت زندگی و تاب‌آوری همسران جانبازان دارای استرس پس از سانحه (PTSD) ناشی از جنگ

عیسی نژاد, امید; فرناز, آزادبخت

مقایسه اثربخشی دو رویکرد پذیرش و تعهد و شناخت‌درمانی مبتنی‌بر ذهن‌آگاهی برکیفیت زندگی و تاب‌آوری همسران جانبازان دارای استرس پس از سانحه (PTSD) ناشی از جنگ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار مشاوره خانواده دانشگاه کردستان

² کارشناس ارشد مشاوره خانواده دانشگاه کردستان

چکیده

مقدمه: خانواده جانبازان بهویژه همسران آنها با گذشت سالها از جنگ تحمیلی، هنوز عوارض ناشی از آن را تجربه میکنند که زندگی این افراد را با آسیبهای روحی و روانی همراه کرده است. هدف این ، بررسی اثربخشی دو رویکرد پذیرش و تعهد و شناخت‌درمانی مبتنی‌بر ذهن‌آگاهی بر تابآوری و کیفیت زندگی همسران جانبازان دارای استرس پس از سانحه (PTSD) است.
روش: در این پژوهش نیمه‌تجربی، از پیش‌آزمون و پس‌آزمون برای دو گروه آزمایش و کنترل استفاده شده و مرحله پیگیری، پس از یک ماه به‌اجرا درآمد. جامعه آماری شامل کلیه همسران جانبازان اعصاب و روان دارای استرس پس از سانحه شهرستان کوهدشت بودند که 13 نفر در گروه پذیرش و تعهد، 13 نفر در گروه شناخت‌درمانی مبتنی‌بر ذهن‌آگاهی و 15 نفر در گروه گواه به‌صورت تصادفی جایگزین شدند. پرسشنامه‌های کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی و مقیاس تاب‌آوری کانر و دیویدسـون به‌عنوان ابزار جمع‌آوری داده‌ها استفاده شد.
نتایج: یافته‌های این پژوهش نشان داد که درمان پذیرش و تعهد (ACT) و شناخت‌درمانی مبتنی‌بر ذهن‌آگاهی (MBCT) منجر به افزایش تابآوری و کیفیت زندگی در همسران جانبازان داری (PTSD) شد (01/0>p). نتایج پیگیری یک‌ماهه نیز نشان داد که اثربخشی باقی ‌مانده است (01/0>p). در مقایسه دو رویکرد، درمان ACT اثربخش‌تر از درمان MBCT گزارش شد.
بحث: مداخلات آموزش رویکرد پذیرش و تعهد و شناخت‌درمانی مبتنی‌بر ذهن‌آگاهی بر بالابردن کیفیت زندگی و تاب‌آوری همسران جانبازان دارای اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) مؤثر است

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.25885162.1398.10.38.5.6

عنوان مقاله [English]

A Comparison of the Effectiveness of Acceptance and Commitment Therapy and Mindfulness-Based Cognitive Therapy Approaches on the Quality of Life and Resiliency among Disabled Veterans’ Wives with War-Related Posttraumatic Stress Disorder (PTSD)

نویسندگان [English]

Omid isanejad ¹
Farnaz Azadbakht ²

¹ Corresponding Author: Assistant Professor of Family Counselling, University of Kurdistan

² Master of Family Counseling, Kurdistan University

چکیده [English]

Introduction: Although war finished years ago, disabled veterans’ families, especially their wives, are still suffering from a lot of physical and psychological problems, which can seriously affect their well-being. The present study aimed to examine the effect of acceptance and commitment therapy (ACT) approach and mindfulness-based cognitive therapy (MBCT) approach on the resiliency and quality of life among disabled veterans’ wives with PTSD.
Method: In the present semi-experimental study, a pretest and a posttest were administered to the experimental and control groups, and the follow-up phase was carried out a month later. The statistical population included all the psychiatric disabled veterans’ wives with PTSD in Kuhdasht, Iran. A sample of 51 subjects was selected and randomly divided into 3 group .13 individuals were randomly assigned into the acceptance and commitment therapy group, 13 into the mindfulness-based cognitive therapy group, and 15 into the control group. WHOQOL- BREF and CD-RISC questionnaires were employed as the data collection instruments.
Results: The results of the present study revealed that ACT and MBCT approaches enhanced the participants’ scores in resiliency and quality of life (p<0.01). The results of one-month follow-up study further indicated that the effect remained unchanged (p<0.01). Both interventions were affective and a comparison of the two approaches indicated that ACT has more efficiency.
Discussion: The results of the present study showed that both ACT and MBCT approaches enhanced resiliency and quality of life among the disabled veterans’ wives with PTSD.

کلیدواژه‌ها [English]

posttraumatic stress disorder (PTSD)
disabled veterans’ wives
resiliency
quality of life
mindfulness-based cognitive approach
acceptance and commitment approach

مراجع

ایزدی خامه‌ور، آرام و یزدان‌پناه نوذری، سیدسعید (1392)، بررسی وضعیت حمایت اجتماعی و کیفیت زندگی سالمندان مراجعه‌کننده به مراکز توان‌بخشی باتوجه‌به متغیرهای جمعیت‌شناختی، مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، 23(105):101-109.

خانی‌پور، حمید؛ برجعلی، احمد؛ محمدخانی، پروانه و سهرابی، فرامرز (1391)، اثربخشی درمان شناختی مبتنی‌بر حضور ذهن بر نشانه‌های افسردگی و اندیشناکی در افراد باسابقه یک دوره افسردگی اساسی: طرح تک‌موردی، مطالعات روان‌شناسی بالینی، 2(7):50-31.

رادفر، حمید (1384)، روش‌های مقدماتی تحلیل جمعیت (باتأکیدبر باروری و مرگ و میر)، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

رادفر، شکوفه؛ حقانی، حمید؛ تولایی، سیدعباس؛ مدیریان، احسان و فلاحتی، مریم (1384)، بررسی سلامت روانی فرزندان 15-18ساله جانبازان، مجله طب نظامی، 7(3): 203-209.

زرنقاش، مریم؛ محرابی‌زاده هنرمند، مهناز؛ بشلیده، کیومرث؛ داوودی، ایران و مرعشی سیدعلی (1395)، تاثیر درمان کاهش استرس مبتنی‌بر ذهن‌آگاهی بر کیفیت زندگی و تاب‌آوری همسران جانبازان قطع عضو، روش‌ها و مد‌ل‌های روان‌شناختی، 7(23): 83-98.

سامانی، سیامک؛ جوکار، بهرام و صحراگرد، نرگس (1386)، تاب‌آوری، سلامت روانی و رضایتمندی از زندگی، روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران (اندیشه رفتار)، 13(3):290-295.

سرائی فتحی، احمد؛ نشاط‌دوست، حمیدطاهر؛ منشئی، غلام‌رضا و نادی، محمدعلی (1395)، تعیین اثربخشی درمان مبتنی‌بر پذیرش و تعهد بر کیفیت زندگی مبتلایان به دیابت نوع دوم، فصلنامه آموزش بهداشت و ارتقای سلامت ایران، 4(1): 31-39.

صادقی، ابوالقاسم؛ جدیدی، محسن و شمسایی، محمدمهدی (1393)، مقایسه نیم‌رخ روانی، رضایت از زندگی و راهبردهای مقابلهای در همسران شهدا و جانبازان مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه و آزادگان، فصلنامه اندیشه و رفتار در روان‌شناسی بالینی، 8 (31): 57-66.

محمدی، مسعود؛ جزایری، علی‌رضا؛ رفیعی، امیرحسن؛ جوکار، بهرام و پورشهباز، بهرام (1385)، بررسی عوامل تاب‌آور در افراد درمعرض خطر سوءم صرف مواد مخدر، پژوهش‌های نوین روان‌شناختی (روان‌شناسی دانشگاه تبریز)، 1(2-3): 224-203.

مولوی نجومی، مرضیه و عنبری، خاطره (1387)، مقایسه کیفیت زندگی بیماران مبتلا به ایدز و HIV مثبت با افراد سالم، مجله دانشگاه علوم پزشکی ایران، 15(58): 169-176.

نجات، سحرناز؛ منتظری، علی؛ هلاکوئی نائینی، کوروش؛ کاظم، محمد و مجد‌زاده، سیدرضا (1385)، استانداردسازی پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت:(WHOQOL-BREF) ، ترجمه و روان‌سنجی گونه ایرانی، مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، 4 (4):1-12.