مقایسه اثربخشی آموزش گروهی مبتنی بر طرحواره های ناسازگار اولیه و ذهن آگاهی بر اجتناب تجربی و تحمل پریشانی مورد مطالعه: در نوجوانان دختر با شاخص توده بدنی بالا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، روانشناسی تربیتی، گروه روانشناسی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاداسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار، گروه روانشناسی، دانشگاه جامع امام حسین (ع)، استاد مدعو دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)

3 استادیار، گروه روانشناسی، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاداسلامی تهران، ایران.

چکیده

این پژوهش با هدف مقایسه اثربخشی آموزش گروهی مبتنی بر طرحواره های ناسازگار اولیه و ذهن آگاهی بر اجتناب تجربی و تحمل پریشانی در نوجوانان دختر با شاخص توده بدنی بالا انجام شد. روش پژوهش نیمه ‏آزمایشی با طرح پیش‏ آزمون، پس‏ آزمون و پیگیری دو ماهه با گروه‏ گواه بود. جامعه‌ی آماری پژوهش نوجوانان دختر با شاخص توده بدنی بالا در متوسطه دوم از خانواده نظامیان در یکی از شهرک های نظامی شهر تهران در 1401-1400 بود که از میان آن‏ها با روش نمونه‏ گیری در دسترس 45 نفر انتخاب و در سه گروه 15 نفری گمارش شدند. گردآوری داده‏ ها با چک لیست اطلاعات جمعیت‏ شناختی-فرم محقق ساخته، پرسش‏نامه اجتناب تجربی (باند و همکاران، 2011) و پرسش‏نامه تحمل پریشانی (سیمونز و گاهر، 2005) صورت گرفت.توده بدنی بر اساس BMI ارزیابی شد.آزمودنی‏های هر دو گروه 8 جلسه آموزش دریافت کردند اما آزمودنی‏های گروه گواه آموزشی دریافت نکردند. داده‏ ها، با استفاده از تحلیل واریانس با اندازه‏گیری مکرر نشان داد که در مرحله پس‏آ زمون بین میانگین نمره کل تحمل پریشانی و ابعاد آن و نمره کل اجتناب تجربی در افراد سه گروه از نظر آماری تفاوت معناداری وجود دارد (05/0>P). این تفاوت در مرحله پیگیری نیز از نظر آماری معنادار بود (05/0>P). نتایج آزمون تعقیبی بن‏فرونی نشان داد در میزان اثربخشی دو روش آموزش طرحواره های ناسازگار اولیه و ذهن آگاهی بر اجتناب تجربی تفاوت معناداری وجود ندارد (05/0<P) اما میزان اثربخشی طرح‏واره در مقایسه با ذهن آگاهی بر تحمل پریشانی در مراحل مختلف سنجش مؤثرتر بوده است (05/0>P)

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparison of the effectiveness of group training based on early maladaptive schemas and mindfulness on experiential avoidance and distress tolerance (case study: teenage girls with high body mass index)

نویسندگان [English]

  • Ashrafsadat Tajzadghehi 1
  • hojjatalah moradi 2
  • Hossein Bigdeli 3
1 PhD student in educational Psychology, Islamic Azad University, North Tehran Branch, Tehran, Iran.
2 Associate Professor, Department of Psychology, Imam Hossein University, Visiting Professor of Islamic Azad University, Tehran, Iran. (Author)
3 , Assistant Professor, Department of Psychology, Tehran East Branch, Islamic Azad University of Tehran, Iran.
چکیده [English]

This research was conducted with the aim of comparing the effectiveness of group training based on early maladaptive schemas and mindfulness on experiential avoidance and distress tolerance in female adolescents with high body mass index.The method was semi-experimental with a pre-test, post-test and two-month follow-up plan with a control group.The statistical population was adolescent girls with high body mass index who were studying in the second secondary school from military families in one of the military settlements of Tehran in 1401-1400, from among them by available sampling 45 people were selected and assigned randomly in three groups of 15 people.Data collection was done with a researcher-made demographic information checklist, experiential avoidance questionnaire (Bond et al., 2011) and distress tolerance questionnaire (Simmons and Gaher,, 2005).Body mass was assessed based on BMI.The subjects of both groups received 8 sessions of training, but the control group did not receive any .The data was conducted using analysis of variance with repeated measurements and showed in the post-test stage, there is a statistically significant difference between the average score of distress tolerance and its dimensions and the total score of experimental avoidance in three groups(P<0.05).This difference in the follow-up phase was also statistically significant (P<0.05).Tthe results of Benferroni's post hoc test showed that there is no significant difference in the effectiveness of training early maladaptive schema and mindfulness therapy on experimental avoidance (P<0.05), but the effectiveness of schema compared to mindfulness. It has been more effective on stress tolerance in different stages of measurement (P<0.05).

کلیدواژه‌ها [English]

  • experiential avoidance
  • distress tolerance
  • early maladaptive schema
  • mindfulness
  • body mass index

Smiley face

آرنتز، آرنود و خندرن، هنی فن. (1398). طرح‌واره درمانی برای اختلال شخصیت مرزی. ترجمه حسین زیرک و حسن حاجی‌پور. تهران: نشر ارجمند.
احمدزاده سامانی، سودابه؛ دهقانی، اکرم؛ کلانتری، مهرداد و رضایی دهنوی، صدیقه. (1400). اثربخشی طرحواره درمانی بر اجتناب شناختی دانش آموزان دختر دارای طرحواره های ناسازگار اولیه. مجله توانمندسازی کودکان استثنایی. 12(2):84-73.
بندار کاخکی، زهرا؛ مشهدی، علی؛ یزدی، سید امیر. (1398). اثربخشی آموزش فرزندپروری ذهن‌آگاهانه بر بهبود اجتناب تجربه‌ای، خودشفقتی و ذهن‌آگاهی مادران تنیده دارای کودک پیش‌دبستانی. مجله دانشگاه علوم پزشکی مشهد. 62(4):14-1.
برمال، فرید؛ صالحی فدردی، جواد و طیبی، زهرا. (1397). اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر نشخوار فکری، شیوه حل مسئله و تنظیم هیجان افراد مبتلا به افسردگی. مجله مطالعات روان‌شناختی. 14(2):107-91.
جعفری، اصغر؛ پویا منش، جعفر؛ قربانیان، ناصر و کبیری، مهسا. (1393). اثربخشی طرح واره درمانی در تعدیل طرح واره های ناسازگار اولیه و کاهش حساسیت اضطرابی در دانشجویان. مجله آموزش و ارزشیابی. 6(24):91-79.
حاجی شعبانی، ریحانه و عبدی، رضا. (1398). نقش اجتناب تجربی، ذهن آگاهی و حساسیت اضطرابی به عنوان عوامل فراتشخیصی در پیش بینی نشانه‌های اختلالات هیجانی. مجله روان شناسی بالینی و شخصیت. 17(1):212-203.
حسن وند، رضا؛ کربلایی می‌گویی، احمد و رضا بخش، حسین. (1400). پیش بینی افکار پارانوئید براساس دلبستگی با میانجی گری اجتناب تجربی در زنان مبتلا به افسردگی پس از زایمان. مجله مدیریت ارتقای سلامت. 10(4):135-121.
خواجه‌زاده، پیمان و صباحی، پرویز (1400). اثربخشی آموزش ذهن آگاهی بر تنظیم هیجان و تحمل پریشانی در نمونه‌های غیربالینی وسواس فکری- عملی، روان شناسی بالینی، 13(4)، 1- 14.
رادمهر، فرناز و کرمی، جهانگیر. (1398). بررسی نقش تحمل ابهام و شکفتگی در پیش‌بینی درگیری تحصیلی دانشجویان. فصلنامه روان‌شناسی تربیتی. 15(52):216-203.
رستمی، چنگیز، جهانگیرلو، اکرم، احمدیان، حمزه و سهرابی، احمد (1395). نقش انعطاف‌پذیری شناختی و ذهن‌آگاهی در پیش‌بینی اهمال‌کاری دانشجویان، مجله علوم پزشکی زانکو، 17(53)، 61-50.
 رفائلی، اشکول؛ برنستین، دیوید و یانگ، جفری. (1397). تندآموز طرح‌واره درمانی. ترجمه مهدی فرجی. تهران: نشر ارجمند.
رضاپور میرصالح، یاسر و اسماعیل بیگی، منیره. (1396). رابطه بین انعطاف‌پذیری و تحمل پریشانی با میانجی‌گری جهت‌گیری منفی به مشکل نوجوانان بی‌سرپرست. مجله مددکاری اجتماعی. 6(3):31-22.
زمانی، افسانه و قربان جهرمی، رضا. (1398). تحریف‌های شناختی و بخشودگی بین فردی با نقش نشخوار فکری. هفتمین کنگره انجمن روان شناسی ایران.
رشیدی واصل، حامد؛ کوکلی، معصومه؛ میرخانی، سید رضا و شاهانی، سمیه. (1399). نقش اجتناب تجربی و دشواری تنظیم هیجان در پیش‌بینی رفتارهای آسیب به خود در دختران نوجوان باسابقه فرار از منزل. مجله رویش روان‌شناسی. 9(11):44-36.
ساندرسون، کاترین. ای. (1398). روان‌شناسی سلامت. ترجمه فرهاد جمهری و همکاران. تهران: نشر ساد.
سخایی، فاطمه السادات؛ فتاحی مقدم، لادن و صحبائی، فائزه. (1400). بررسی نقش شاخص توده بدنی در سلامت روان دانش‌آموزان دبیرستان‌های دخترانه تهران. مجله پرستاری و مامایی. 19(2):108-97.
سارافینو، ادوارد. پی. (1398). روان‌شناسی سلامت. ترجمه؛ شفیعی، فروغ؛ میرزایی، الهه؛ افتخار اردبیلی، حسن؛ گرمارودی، غلامرضا؛ احمدی ابهری، سید علی؛ منتظری مقدم، علی؛ قوامیان، پریوش؛ جزایری، ابوالقاسم؛ نورایی، سید مهدی؛ ندیم، ابوالحسن. تهران: نشر رشد.
صدیقی ارفعی، فریبرز؛ رشیدی، علیرضا و تابش، ریحانه. (1400). تحمل پریشانی در سالمندان: نقش اجتناب تجربی، نشخوار فکری و ذهن آگاهی. مجله روان شناسی پیری. 7(1):12-1.
ضابطی، عطیه سادات؛ آفتاب، رویا؛ (1400). رابطۀ اجتناب تجربی و دشواری در تنظیم هیجان با اندیشه‌پردازی خودکشی: نقش واسطه‌ای دشواری‌های بین‌فردی. فصل‌نامه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی, 12(4), 399-419. doi: 10.22059/japr.2022.317966.643737.
قدم پور، عزت اله؛ رادمهر، پروانه؛ یوسف وند، لیلا. (1396). اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر اجتناب شناختی - رفتاری در مبتلایان به اختلال همبودی اضطراب اجتماعی و افسردگی. فصلنامه افق دانش. 23(2):148-142.
عطا دخت، اکبر؛ فلاحیان، حسین و نریمانی، محمد. (1398). نقش باورهای فراشناختی در پیش بینی نارسایی‌های شناختی پرستاران. دومین همایش ملی آسیب‌های اجتماعی.
کریمی، جواد؛ همایونی، عاطفه و همایونی، فرشته. (1397). پیش بینی اضطراب سلامت بر پایه اجتناب تجربی و حساس بودن به علایم اضطراب در جمعیت غیربالینی. مجله پژوهش در سلامت روان شناختی. 12(4):79-66.
لیهی، رابرت. ال؛ تیرچ، دنیس و ناپولیتانو، لیزا. (1400). تکنیک‌های تنظیم هیجان در روان‌درمانی. ترجمه عبدالرضا منصوری راد. تهران: نشر ارجمند.
مالک پور، کامران و بختیاری رنانی، اعظم. (1400). پیش بینی فرسودگی شغلی معلمان براساس تحمل ابهام و خودشفقت ورزی. فصلنامه توسعه حرفه ای معلم. 6(1):15-1.
واحدی نوتاش، گلناز؛ فرهمند، الهام؛ چراغی، لیلا؛ امیری، پریسا و عزیزی، فریدون. (1398). کیفیت زندگی مرتبط با سلامت در بزرگسالان دارای اضافه‌وزن/چاقی با سطوح مختلف حمایت اجتماعی درک شده. مجله غدد درون‌ریز و متابولیسم ایران. 21(6):384-372.
هریس، راس. (1398). درمان‌پذیرش و تعهد به زبان ساده (الفبای درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد). ترجمه انوشه امین‌زاده. تهران: انتشارات ارجمند.
هوایی، آزاده؛ کاظمی، حمید؛ حبیب‌اللهی، اعظم و ایزدی خواه، زهرا. (1395). اثربخشی مداخله تنظیم هیجان بر میزان تحمل پریشانی و مشکلات تنظیم هیجان در زنان مبتلا به سردرد تنشی. مجله شهید صدوقی یزد. 224(10):851-840.
ویلسون، کلی و دوفرن، تری. (1398). توجه آگاهی در اتاق درمان: کاربرد توجه آگاهی در درمان مبتنی بر پذیرش و پایبندی. ترجمه پیوند جلالی و مرتضی کشمیری. تهران: نشر ارجمند.
یانگ، جفری؛ کلوسکو، ژانت و ویشار، مارجوری. (1398). طرح‌واره درمانی (راهنمای کاربردی برای متخصصین بالینی). جلد اول. ترجمه حسن حمیدپور و زهرا اندوز. تهران: نشر ارجمند.
Angelakis, I., & Pseftogianni, F. (2021). The association between obsessive-compulsive and related disorders and experiential avoidance: A systematic review and meta-analysis. Journal of Psychiatric Research.
Barrett, D., Brintz, C. E., Zaski, A. M., & Edlund, M. J. (2021). Dialectical pain management: feasibility of a hybrid third-wave cognitive behavioral therapy approach for adults receiving opioids for chronic pain. Pain Medicine, 22(5), 1080-1094. 
Bond, F. W., Hayes, S. C., Baer, R. A., Carpenter, K. M., Guenole, N., Orcutt, H. K., & Zettle, R. D. (2011). Preliminary psychometric properties of the Acceptance and Action Questionnaire- II: A revised measure of psychological inflexibility and experiential avoidance. Behavior Therapy, 42(4), 676-688.
Brouwer, R. M., Schutte, J., Janssen, R., Boomsma, D. I., Hulshoff Pol, H. E., & Schnack, H. G. (2021). The speed of development of adolescent brain age depends on sex and is genetically determined. Cerebral Cortex, 31(2), 1296-1306.
Cano, M. Á., Castro, F. G., De La Rosa, M., Amaro, H., Vega, W. A. Sánchez, M. and de Dios, M. A.
(2020). Depressive symptoms and resilience among Hispanic emerging adults:Examiningthe
moderating effects of mindfulness, distress tolerance, emotion regulation, family cohesion, and
social support. Behavioral Medicine, 46(3-4), 245-257.
Drew, R. J., Morgan, P. J., & Young, M. D. (2022). Mechanisms of an eHealth program targeting depression in men with overweight or obesity: A randomised trial. Journal of affective disorders, 299, 309-317.
Duarte R, Lloyd A, Kotas E, Andronis L, White R. (2019). Are acceptance and mindfulness-based interventions 'value for money'? Evidence from a systematic literature review. Br J Clin Psychol. 58(2):187-210.
 Li, Y., Zhang, A. J., Meng, Y., Hofmann, S. G., Zhou, A. Y., & Liu, X. (2023). A Randomized Controlled Trial of an Online Self-Help Mindfulness Intervention for Emotional Distress: Serial Mediating Effects of Mindfulness and Experiential Avoidance. Mindfulness, 1-14.
Eisma, M. C., de Lang, T. A., & Boelen, P. A. (2020). How thinking hurts: Rumination, worry, and avoidance processes in adjustment to bereavement. Clinical Psychology & Psychotherapy, 27(4), 548-558.
Flett, JA, Conner, TS, Riordan, BC, Patterson, T & Hayne, H. (2020). App-based mindfulness meditation for psychological distress and adjustment to college in incoming university students: a pragmatic, randomised, waitlist-controlled trial. Psychology & Health. 35(9):1049-1074.
Geller, G., Grbic, D., Andolsek, K. M., Caulfield, M., & Roskovensky, L.
(2021). Tolerance for ambiguity among medical students: patterns of
change during medical school and their implications for professional
development. Academic Medicine, 96(7), 1036-1042.
Gow, M. L., Tee, M. S., Garnett, S. P., Baur, L. A., Aldwell, K., Thomas, S., ... & Jebeile, H. (2020). Pediatric obesity treatment, self‐esteem, and body image: A systematic review with meta‐analysis. Pediatric obesity, 15(3), e12600.
Kamperis, A. (2022). The No-Self of Zen/Gen: Examining the Interpersonal Aspects of Mindfulness. In Handbook of Research on Clinical Applications of Meditation and Mindfulness-Based Interventions in Mental Health (pp. 255-272). IGI Global.
Khasho, DA., Van Alphen, S.P.G., Heijnen-Kohl, S.M.J., Ouwens, M.A., Arntz, A., Videler, A.C. (2019). The effectiveness of individual schema therapy in older adults with borderline personality disorder: Protocol of a multiple-baseline study. Contemporary Clinical Trials Communications, 14: 321-330.
Marco, J. H., Cañabate, M., Martinez, C., Baños, R. M., Guillen, V., & Perez, S. (2021). Meaning in Life Mediates Between Emotional Deregulation and Eating Disorders Psychopathology: A Research From the Meaning-Making Model of Eating Disorders. Frontiers in Psychology, 12, 589.
Medvedev, O. N., Krägeloh, C. U., Siegert, R. J., & Singh, N. N. (2022). An Introduction to Assessment in Mindfulness Research. In Handbook of Assessment in Mindfulness Research (pp. 1-11). Cham: Springer International Publishing.
Nowak, K. L., Steele, C., Gitomer, B., Wang, W., Ouyang, J., & Chonchol, M. B. (2021). Overweight and Obesity and Progression of ADPKD. Clinical Journal of the American Society of Nephrology, 16(6), 908-915.
Kabat-Zinn, J. (1990). Full catastrophe living: The
program of the stress reduction clinic at the
University Massachusetts Medical Center.
Ogata K, Koyama KI, Amitani M, Amitani H, Asakawa A, Inui A. (2018). The Effectiveness of Cognitive Behavioral Therapy With Mindfulness and an Internet Intervention for Obesity: A Case Series. Front Nutr. 27(8):56-62.
 Ranney, R. M., Berenz, E., Rappaport, L. M., Amstadter, A., & Dick, D. (2022). Anxiety sensitivity and distress tolerance predict changes in internalizing symptoms in individuals exposed to interpersonal trauma. Cognitive Therapy and Research, 46(1), 217-231.
 Sanderson, J. M. (2013). The Role Of Race In The Association Between Weight Status And Risk Behaviors Among United States Adolescents.
Simons, J. S., & Gaher, R. M. (2005). The distress tolerance scale: Development
and validation of a self-report measure. Motivation and Emotion, 20 (9),
83-102.Teasdale, J.D., Williams, J.M., Segal, Z.V., & Soulsby, J. (2000). Mindfulness – based cognitive therapy reduces over general autobiographical memory in for merely depressed patients. Journal of Abnormal Psycology, 109,150-155.
Wadden, T. A., Bailey, T. S., Billings, L. K., Davies, M., Frias, J. P., Koroleva, A., ... & STEP 3 Investigators. (2021). Effect of subcutaneous semaglutide vs placebo as an adjunct to intensive behavioral therapy on body weight in adults with overweight or obesity: the STEP 3 randomized clinical trial. Jama, 325(14), 1403-1413.
 Wittkamp, M. F., Nowak, U., Clamor, A., & Lincoln, T. M. (2022). How you think about an emotion predicts how you regulate: an experience-sampling study. Cognition and Emotion, 1-9.
Xu, B., Cao, J., Fu, J., Li, Z., Jin, M., Wang, X., & Wang, Y. (2022). The effects of nondigestible fermentable carbohydrates on adults with overweight or obesity: a meta-analysis of randomized controlled trials. Nutrition reviews, 80(2), 165-177.
Young, J. E., Klosko, J. S., & Weishaar, M. E. (2006). Schema therapy: A practitioner's guide. guilford press
Zegel, M., Rogers, A. H., Vujanovic, A. A., & Zvolensky, M. J. (2021). Alcohol use problems and opioid misuse and dependence among adults with chronic pain: The role of distress tolerance. Psychology of Addictive Behaviors, 35(1), 42.